Hanner canrif Tony yn achub bywydau gyda Gwasanaethau Ambiwlans Cymru

Mae un o hoelion wyth gwasanaeth ambiwlans yn ymddeol ar ôl 50 mlynedd o achub bywydau yng Ngogledd Cymru.

Hanner can mlynedd yn ôl, ar 18 Rhagfyr 1972, ymunodd Tony Hargreaves, 20 oed o'r Wyddgrug, Sir y Fflint, â Gwasanaethau Ambiwlans Cymru.

Mae’r dyn 70 oed wedi mwynhau gyrfa amrywiol, gan symud drwy’r Ymddiriedolaeth, nes iddo ymddeol ar 22 Rhagfyr 2022, gan orffen fel Cynorthwyydd Gofal Ambiwlans i’r Gwasanaeth Cludo Cleifion Di-argyfwng (NEPTS).

Dechreuodd Tony ei yrfa yn wreiddiol fel 'dyn ambiwlans dan hyfforddiant' ac mae wedi gweld y sefydliad yn tyfu o wasanaeth Ambiwlans Gogledd Cymru i'r gwasanaeth cenedlaethol y mae heddiw.

Dywedodd: “Dechreuais fel 'dyn ambiwlans dan hyfforddiant' am bum mlynedd cyn cael dyrchafiad i fod yn 'ddyn ambiwlans arweiniol'.

“Yn ôl wedyn, roedd bod yn 'ddyn ambiwlans' yn golygu eich bod chi'n gwneud popeth o gludiant brys i gleifion nad ydynt yn rhai brys.

“Yn y dyddiau hynny, nid oedd unrhyw hyfforddiant i barafeddygon, felly roedd yn rhaid i ni hwyluso a threfnu astudio ein hunain, a wnaethpwyd trwy Sefydliad Personél Ambiwlans Ardystiedig.

“Wedi hynny astudiais a phasiais yr arholiad cyswllt a'r flwyddyn ganlynol astudiais a phasiais yr arholiad cymrodoriaeth, a oedd ar y pryd yn gamp fawreddog ac arwyddocaol.

Dros y blynyddoedd, mae Tony wedi gweld newidiadau aruthrol i'r gwasanaeth, o wisg ysgol i gerbydau, ond yn bwysicach fyth i offer.

Parhaodd: “Yn fy mlynyddoedd cynnar, ychydig iawn o offer oedd gennym ar y cerbydau, yn bennaf bocs o rwymynnau, rhai sblintiau pren a silindr O2, felly sylfaenol iawn.

“Tua 1988, cawsom ein cyflwyno i ddiffibrilwyr a chael hyfforddiant cardiaidd.

“Roedd yn gam mawr ymlaen ym maes gofal brys.

“Rwy’n ei chael hi’n anodd credu a meddwl tybed sut y gwnaethom lwyddo i wneud y swydd yn llwyddiannus cyn hynny.”

Ym 1991, cymhwysodd Tony fel parafeddyg, cyn derbyn rôl fel swyddog cynllunio yng Ngwasanaeth Cludo Cleifion (PTS) yr Ymddiriedolaeth cyn symud ymlaen eto.

Dywedodd: “Pan oeddwn yn y PTS, gofynnwyd ataf i ddatblygu gwasanaeth trafnidiaeth a fyddai’n dod yn Wasanaeth Negesydd Iechyd yn ddiweddarach.

“Roeddwn yn falch iawn o fod wedi dechrau'r gwasanaeth hwnnw o'r dechrau, gan ei fod wedi dod yn ased pwysig iawn i'r GIG.

“Roedd yn un o fy hoff brosiectau a swyddi trwy gydol fy ngyrfa, ac fe wnes i aros yn rheolwr yno am 15 mlynedd.”

Yna secondiwyd Tony i rôl yn yr adran fflyd a oedd i fod i bara ychydig fisoedd yn unig ond a drodd i mewn i rai blynyddoedd.

Dywedodd: “Deuthum yn rheolwr offer ambiwlans ar gyfer rhanbarth y Gogledd i ddechrau, gan weithio o dan y Rheolwr Offer Cenedlaethol, Mr Gwyn Thomas.

“Pan ymddeolodd Gwyn, gofynnwyd i mi gymryd ei rôl ar secondiad ac fe wnes i orffen yn y rôl am dair blynedd nes i mi benderfynu camu i lawr o rolau parafeddyg a rheoli.”

Byddai cam olaf gyrfa Tony yn ei weld yn ymuno â'r Gwasanaeth Gofal Brys ac yn olaf yn 2014, â'r Gwasanaeth Cludo Cleifion Di-argyfwng nes iddo ymddeol.

Dywedodd: “Un o uchafbwyntiau fy ngyrfa oedd yn yr 1980au pan gefais ganmoliaeth gan gwnstabliaeth Heddlu Wiltshire am fynychu damwain ffordd.

“Tra roeddwn ar y ffordd adref o wyliau gyda fy nheulu, fe ddaethom ar draws damwain yn ymwneud â dau gerbyd, gydag un gyrrwr wedi’i anafu’n ddifrifol ac yn gaeth yn ei gar.

“Roedd y gyrrwr wedi dioddef anafiadau difrifol i’w ben, ei frest a’i goes.

“Wrth gwrs, mae’n rhaid cofio nad oedd ffonau symudol ar gael yn rhwydd yn y dyddiau hynny, felly bu’n rhaid i mi ofyn i berson arall oedd yn cerdded heibio gysylltu â’r gwasanaethau brys, wrth i mi geisio atal ei waedlif gyda fy nghit cymorth cyntaf.

“Cefais hefyd ganmoliaeth Awdurdod Iechyd Clwyd yn cydnabod fy ymroddiad i’r bobl a anafwyd, roedd yn foment falch iawn.

Diwrnod olaf swyddogol Tony ar gyfer Gwasanaethau Ambiwlans Cymru oedd dydd Iau 22 Rhagfyr 2022.

Dywedodd: “Rwyf wedi cael gyrfa amrywiol iawn gyda llawer o uchafbwyntiau a dim ond rhai isafbwyntiau, ac rwyf wedi bod yn ffodus iawn ac wedi geni tri ar ddeg o fabanod, profiad heb ei ail.

“Rydw i wedi mwynhau’r hyn rydw i wedi’i wneud ac yn teimlo’n freintiedig i wasanaethu pobol Gogledd Cymru.”

Dathlodd Tony ei ymddeoliad gyda chydweithwyr o'i rolau blaenorol a'r rhai yn NEPTS, ynghyd â'i deulu, gan gynnwys ei wraig a thri o'i bum wyrion.

Dywedodd Kayleigh Wheeler, Rheolwr Gweithrediadau Gofal Ambiwlans yng Ngogledd Cymru: “Rwyf wedi gweithio gyda Tony ers i mi ddechrau yn 2014, felly dim ond ffracsiwn o’i gyflawniad 50 mlynedd anhygoel.

“Mae wedi bod yn gydweithiwr gwych i weithio ochr yn ochr ag ef ac yn fentor gwych i mi.

“Mae’n oracl gwybodaeth ac yn berson caredig a gofalgar sydd bob amser yn rhoi 100%.

“Bydd pawb y tu hwnt i’r Tîm Gofal Ambiwlans yn gweld eisiau ei bresenoldeb.”

Ychwanegodd Karl Hughes, Rheolwr Gweithrediadau Cenedlaethol ar gyfer Gofal Ambiwlans: “Gyda thristwch mawr mae Tony wedi dewis rhoi’r grîn i lawr o’r diwedd, ond rwy’n dymuno ymddeoliad gwych iddo, mae’n gwbl haeddiannol.

“Rydw i wir yn meddwl bod y gwasanaeth a’n cleifion wedi elwa’n fawr dros y blynyddoedd o’r gwaith caled y mae Tony wedi’i wneud.

“Mae Tony bob amser yn bleser bod o gwmpas, yn ŵr bonheddig go iawn ag agwedd gadarnhaol ac yn rhywun sydd â gwên ar eu hwyneb bob amser.

Dywedodd Jason Killens, Prif Weithredwr Gwasanaethau Ambiwlans Cymru: “Rwyf am ddiolch i Tony am bum degawd enfawr o wasanaeth i gymunedau Cymru.

“Byddwch wedi cyffwrdd yn gadarnhaol â bywydau miloedd o bobl yn ystod eich gwasanaeth a gallwch fod yn falch iawn o bopeth yr ydych wedi'i wneud.

“Cael ymddeoliad hir a hapus.”

Nodiadau y Golygydd

Am ragor o wybodaeth, ffoniwch y Swyddog Cyfathrebu Beth Eales ar 07870 383209 neu e- bostiwch Beth.Eales@wales.nhs.uk