Neidio i'r prif gynnwy

'999? Dw i wedi torri dant!' – Datgelwyd galwadau amhriodol i Wasanaeth Ambiwlans Cymru

29.01.25

MAE Gwasanaeth Ambiwlans Cymru wedi datgelu rhai o’r galwadau amhriodol a wnaed i 999 yn ystod y flwyddyn ddiwethaf.


Yn eu plith roedd rhywun oedd wedi torri dant, rhywun roedd ei aligator anwes wedi dianc a rhywun oedd â’i fys yn sownd mewn potel gwrw.

Roedd un person eisiau ambiwlans oherwydd ei fod wedi'i gloi allan o'i dŷ, tra ffoniodd un arall 999 am ddamwain torri ewinedd traed.

O’r 426,116 o alwadau i’r gwasanaeth ambiwlans y llynedd, nid oedd 63,836 (15%) yn argyfwng bywyd neu farwolaeth – cyfartaledd o 175 o alwadau’r dydd.

Mae'r Ymddiriedolaeth yn atgoffa'r cyhoedd i ffonio 999 dim ond os yw rhywun yn ddifrifol wael neu wedi'i anafu, neu os oes bygythiad uniongyrchol i'w bywyd.

Dywedodd Andy Swinburn, Cyfarwyddwr Gweithredol Parafeddygaeth: “Mae ein gwasanaeth ambiwlans brys yn bodoli ar gyfer y rhai y mae eu bywyd mewn perygl uniongyrchol.

“Dyna bobl sy’n cael trawiad ar y galon, pobl â phoen yn y frest neu anawsterau anadlu, colli ymwybyddiaeth, tagu, adweithiau alergaidd difrifol, gwaedu catastroffig neu rywun sy’n cael strôc.

“Mae’r rhan fwyaf o bobl yn gwybod y gwahaniaeth rhwng argyfwng a rhywbeth sy’n anghyfforddus neu’n cythruddo, ond nad yw’n peryglu bywyd, felly os nad oes angen yr ymyrraeth amser-gritigol honno arnoch, mae’n bwysig iawn defnyddio synnwyr cyffredin a gwneud yr alwad gywir. ”

Mae proses newydd a gyflwynwyd ym mis Rhagfyr yn golygu bod parafeddygon a nyrsys yn ystafell reoli’r Ymddiriedolaeth bellach yn cynnal adolygiad clinigol cyflym o alwadau 999 i sicrhau bod cleifion yn cael y cymorth mwyaf priodol.

Bydd y rhai y mae eu cyflwr yn peryglu bywyd ar unwaith yn parhau i gael ambiwlans brys ar oleuadau a seirenau cyn gynted â phosibl, tra bydd galwyr nad yw eu cyflwr mor sensitif o ran amser yn cael eu brysbennu ymhellach gan glinigwyr yr ystafell reoli er mwyn nodi’r llwybr mwyaf addas ar gyfer eu hanghenion.

Gallai hynny olygu anfon uwch-ymarferydd parafeddygol ar amser a drefnwyd, cyfeiriad at feddyg teulu’r claf, cyngor hunanofal neu rywbeth arall.

Dywedodd Lee Brooks, Cyfarwyddwr Gweithredol Gweithrediadau: “Mae sgrinio clinigol cyflym yn un o nifer o ddulliau newydd rydym yn eu profi er mwyn darparu’r gofal neu’r cyngor iawn, yn y lle iawn, bob tro, yn ogystal â gwella diogelwch ac ansawdd gofal cleifion.

“Wedi dweud hynny, mae dal angen i’r cyhoedd gymryd perchenogaeth o’u hiechyd a’u lles ar adeg pan fo gwasanaethau’r GIG dan bwysau mawr.

“Rydyn ni’n gwybod ei bod hi’n ddryslyd gweithio allan sut i gael mynediad at wasanaethau’r GIG a pha weithiwr gofal iechyd proffesiynol sydd yn y sefyllfa orau i helpu, yn enwedig pan fyddwch chi neu’ch anwylyd yn sâl, wedi’ch anafu ac mewn trallod.

“Gwefan GIG 111 Cymru ddylai fod eich man galw cyntaf am gyngor a gwybodaeth, neu fe allech chi ffonio 111 os yw’n fater brys, a bydd ein trinwyr galwadau yn dweud wrthych beth i’w wneud nesaf.

“Gallech hefyd ymweld â’ch meddyg teulu neu fferyllydd lleol, lle gall arbenigwyr mewn meddyginiaethau gynnig cyngor clinigol am ddim a meddyginiaethau dros y cownter ar gyfer amrywiaeth o anhwylderau cyffredin, fel peswch, annwyd, brechau, poenau a phoenau.

“Mewn Unedau Mân Anafiadau, gall ymarferwyr brys profiadol ddelio â phethau fel mân losgiadau, brathiadau a phigiadau, yn ogystal â mân anafiadau i’r llygaid.

“Mae hefyd yn bwysig sicrhau bod gennych chi gabinet meddyginiaeth â stoc dda ar gyfer pethau y gellir eu trin gartref, fel torri bysedd, cur pen a dolur gwddf.”

Ychwanegodd y Prif Weithredwr Jason Killens: “Nid yw’r pwysau eithafol, sydd wedi’u dogfennu’n dda ac sy’n effeithio ar ein system gofal brys a gofal mewn argyfwng yn diflannu.

“Mae angen i ni feddwl yn wahanol am y ffordd yr ydym yn darparu gwasanaethau ambiwlans, nid yn lleiaf ar gyfer ein cleifion, sydd wrth wraidd popeth a wnawn, ond ar gyfer ein partneriaid system, y mae eu cefnogaeth a’u cydweithrediad yn allweddol i ddatgloi newid ystyrlon.

“Rydym yn parhau i ddatblygu ein syniadau a’n ffordd o feddwl am sut rydyn ni’n gwneud hynny, ond yn y cyfamser, mae angen arnom i’r cyhoedd ein helpu i amddiffyn ein hadnoddau gwerthfawr ar gyfer y rhai sydd eu hangen fwyaf.”

Mae’r canlynol yn alwadau 999 go iawn a wnaed i Wasanaeth Ambiwlans Cymru yn ystod y flwyddyn ddiwethaf:

Galwad 1
Gweithredwr
: Dywedwch wrtha i yn union beth sydd wedi digwydd.

Galwr: Ces i’m mys yn sownd mewn potel gwrw a dydi o ddim yn dod allan.
Gweithredwr: A yw eich anadlu’n yn normal i chi?
Galwr: Ydy.
Gweithredwr: Ydych chi'n gwaedu neu'n chwydu gwaed?
Galwr: Nadw.
Gweithredwr: Oes gennych chi unrhyw boen?
Galwr: Oes, yn fy mys, ie.

Galwad 2
Gweithredwr
: Ambiwlans, beth yw cyfeiriad yr argyfwng?
Galwr: Helo, mae'n ddrwg iawn gen i eich poeni. Dw i’n meddwl fy mod i wedi torri blaen top fy nant, ac mae'n dechrau curo.

Galwad 3
Galwr
: Gwnaeth hi geisio tynnu ei lensys cyffwrdd allan. Dydw i ddim yn siŵr a wnaeth hi ei dynnu’n llwyr achos ei fod yn waetgoch o gwmpas y llygad.
Gweithredwr: A yw pelen y llygad wedi'i thorri ar agor, allan o'r soced neu a yw hylif yn gollwng ohono?
Galwr: Ym, na.

Galwad 4
Gweithredwr
: Gwasanaeth ambiwlans, beth yw cyfeiriad llawn yr argyfwng?
Galwr: Helo, mae'r freichled ar fy arddwrn a dw i ddim yn gallu ei thynnu i ffwrdd. Mae mor dynn.
Gweithredwr: A yw eich anadlu'n normal i chi?
Galwr: Ydy, dw i’n anadlu'n normal ond dw i dal i ddioddef.
Gweithredwr: Chi’n dioddef?
Galwr: Ie. Faint fydd yr ambiwlans yn ei gostio?
Gweithredwr: Nid yw'n costio dim.
Galwr: Mae am ddim, ydy?
Gweithredwr: Ydy.

Galwad 5
Gweithredwr
: Gwasanaeth ambiwlans, beth yw cyfeiriad llawn yr argyfwng?
Galwr: Ro’n i'n torri fy ewinedd, a dw i wedi torri trwy hanner fy nhraed. Ro’n i'n meddwl tybed a oedd unrhyw siawns y gallai rhywun ddod allan a patsio fi i fyny?
Gweithredwr: Pan ‘dych chi’n dweud eich bod chi wedi torri trwy hanner bysedd eich traed ...
Galwr: Wel, dw i wedi torri fy ewinedd a dw i wedi torri top y bys bach troed.

Galwad 6
Gweithredwr
: A yw'r claf yn effro?
Galwr: Ydy, mae'n aligator.
Gweithredwr: Esgusodwch fi?
Galwr: Mae'n aligator anifeiliaid anwes. Mae wedi mynd yn rhydd ac mae gen i ofn marw. Dw i ddim yn ei hoffi. Dydw i ddim yn ei hoffi. Dw i’n meddwl ei fod o dan y soffa.
Gweithredwr: Iawn, iawn, ni fyddwn yn gallu anfon ambiwlans ar gyfer aligator sydd wedi dianc.
Galwr: Reit, felly oni bai fy mod i’n cael fy mrathu?
Gweithredwr: Yn anffodus, ni allwn anfon ambiwlans ar gyfer aligator. Efallai y gallwch chi ffonio'ch milfeddyg?

Galwad 7
Gweithredwr
: A yw'r claf yn effro?
Galwr: O ie, does dim problem gyda hynny. Dim ond, mae angen iddi gael ei thrin ar ei llaw.
Gweithredwr: Ydy hi'n anadlu?
Galwr: Dim problem gyda hynny i gyd, mae'n anaf i'r dwylo sydd angen ei sortio.
Gweithredwr: Sut digwyddodd hyn?
Galwr: Roedden ni'n ymarfer Kung Fu.

Galwad 8
Gweithredwr
: Dywedwch wrtha i yn union beth sydd wedi digwydd.
Galwr: Gwnes i roi fy mys mewn soced plwg, a gwnes i ddim teimlo ddim effaith, ond dw i’n ceisio diystyru os ydw i wedi trydanu fy hun/
Gweithredwr: Mewn soced plwg?
Galwr: Ar ddamwain, heb feddwl. A dw i’n poeni bod fi wedi trydanu fy hun.

Galwad 9
Gweithredwr
: Dywedwch wrtha i yn union beth sydd wedi digwydd.
Galwr: Mae gen i frech yr ieir ac mae'n gwaethygu. Mae gen i smotiau ar fy nhraed hefyd.

Galwad 10
Gweithredwr
: Gwasanaeth ambiwlans, beth yw cyfeiriad llawn yr argyfwng?
Galwr: Does dim ots, mae gen i gwestiwn, cwestiwn cyffredinol, mêt. Mae fy meddyg teulu yn gwrthod rhoi tabledi cysgu i mi. Sut mae cael gafael ar dabledi cysgu i gysgu?

Galwad 11
Gweithredwr
: A yw'r claf yn effro?
Galwr: Ydy.
Gweithredwr: Ydyn nhw'n anadlu?
Galwr: Ydy. Roedd hi'n ceisio glanhau ei chlust gyda cotton bud. Syrthiodd y gwlan yn ei chlust.
Gweithredwr: Ydy hi'n ymateb yn normal?
Galwr: Ydy, mae hi'n ymateb yn normal ond dydy hi ddim yn gallu clywed yn dda iawn gyda'r glust chwith.

Galwad 12
Gweithredwr
: Dywedwch wrtha i yn union beth sydd wedi digwydd.
Galwr: Dw i wedi fy nghloi allan o'r tŷ a dw i’n trio mynd i mewn.
Gweithredwr: Felly, beth yw'r rheswm am yr ambiwlans?
Galwr: Dw i’n oer a dw i’n trio mynd i mewn i'r tŷ.
Gweithredwr: Iawn, felly rydych chi'n oer?
Galwr: Ie.