Menyw ar ei gwyliau yn diolch i'r gwasanaeth ambiwlans ar ôl ataliad y galon ei mab
MAE MENYW o Swydd Northampton y cafodd ei mab ataliad ar y galon tra ar wyliau yng ngogledd Cymru wedi canmol y triniwr galwadau ambiwlans a’r criw a achubodd ei fywyd.
Pan gwympodd Matthew Pharaoh, 20 oed, i lawr yn llety'r teulu yn Llandudno, ei fam gyflym Tracey a ddechreuodd y gadwyn oroesi.
Cydnabu Tracey, Uwch Ymarferydd Nyrsio gyda mwy na 30 mlynedd o brofiad, yn syth bin fod ei mab wedi stopio anadlu.
Dywedodd y fenyw 56 oed, o Burton Latimer: “Yn sydyn, stopiodd Matthew i gyfathrebu ac ro’n i’n gwybod bod rhywbeth o’i le.
“Yn fuan wedyn, fe gwympodd i’r llawr, ac ro’n i’n gallu gweld o liw ei wyneb a’r ffordd yr oedd yn gorwedd ar y llawr nad oedd yn anadlu.
“Roeddwn i ar fy mhen fy hun gyda Matthew ac yn gwybod bod cael help iddo cyn gynted â phosibl yn hanfodol os oedd am gael unrhyw obaith o oroesi.”
Ffoniodd Tracey 999 a chafodd ei chysylltu â thriniwr galwadau Gwasanaeth Ambiwlans Cymru, Esyllt Edwards.
Dechreuodd Esyllt, sydd wedi'i lleoli yn Llanfairfechan, drefnu cymorth ar unwaith a siaradodd Tracey drwy roi CPR wrth aros i'r ambiwlans gyrraedd.
Dywedodd Esyllt: “Er gwaethaf y sefyllfa, roedd Tracey yn wych ac yn gwrando ar fy nghyfarwyddiadau.
“Rhoddodd hi’r cyfle gorau posibl i Matthew oroesi ac roedd yn wych clywed ei fod wedi mynd ymlaen i wella’n llwyr.”
Er ei bod wedi rhoi CPR sawl gwaith yn ystod ei gyrfa 30 mlynedd, nid oedd Tracey erioed wedi ei wneud y tu allan i ysbyty ac erioed ar aelod o'r teulu, heb sôn am ei mab ei hun.
Dywedodd: “Roedd Esyllt yn wych ac yn siarad â mi drwy’r amser, gan wneud yn siŵr ein bod yn gwneud popeth posibl i roi cyfle i Matthew oroesi.”
Roedd Aron Roberts, parafeddyg yr Uned Ymateb Aciwtedd Uchel Cymru ym Mae Colwyn, ymhlith y cyntaf i gyrraedd y lleoliad ynghyd ag Uwch Ymarferydd Parafeddygol, Maria Laffey.
Dywedodd Aron: “Pan gyrhaeddon ni, fe wnaethon ni ein ffordd i fyny tair rhes o risiau gyda’n hoffer i ddod o hyd i Matthew mewn ataliad ar y galon yn yr ystafell fyw, gyda’i fam yn rhoi CPR o dan gyfarwyddiadau’r triniwr galwadau.
“Cyrhaeddodd ail griw a chymryd drosodd rhoi CPR wrth i ni gysylltu’r diffibriliwr a darganfod ei fod mewn VF (ffibriliad fentriglaidd), felly fe wnaethon ni roi sioc iddo.
“Oherwydd amgylchiadau Matthew, fe benderfynon ni ddefnyddio dyfais cywasgu’r frest fecanyddol a oedd yn darparu CPR yn awtomatig, gan ein rhyddhau ni i ganolbwyntio ar feysydd eraill o ofal Matthew.”
Fodd bynnag, roedd y criw bellach yn wynebu'r dasg anodd o dynnu Matthew o drydydd llawr y fflat gwyliau.
Dywedodd Maria: “Roedd angen i ni drosglwyddo Matthew i lawr tair rhes o risiau cul, troellog i’r ambiwlans yn ystod glaw trwm cyn i ni allu mynd ag ef i’r ysbyty.
“Cyflwynodd hyn nifer o anawsterau i ni, a bu’n rhaid i ni stopio sawl gwaith i ailasesu Matthew a gwneud yn siŵr ei fod yn dal yn ddiogel cyn parhau.”
Yn y diwedd cyrhaeddodd y criw yn ddiogel i’r ambiwlans a chafodd Matthew ei gludo i Ysbyty Glan Clwyd lle’r rhoddwyd cyffuriau tawelu trwm iddo er mwyn cynorthwyo ei adferiad – ond roedd ymhell o fod allan o berygl.
Ers ei eni, roedd Matthew hefyd yn dioddef o syndrom DiGeorge, cyflwr a all achosi amrywiaeth o broblemau gydol oes, gan gynnwys namau ar y galon ac anawsterau dysgu.
O ganlyniad, bu angen llawdriniaeth agored ar y galon pan oedd yn naw mis oed ac yn fwy diweddar, gosod falf newydd yn 2021.
Ar ôl iddo gyrraedd yr ysbyty, cafodd Tracey y dasg anodd o gysylltu â’i gŵr Alex, peiriannydd fforch godi a oedd ar wyliau beicio yn Sbaen.
Dywedodd: “Llwyddais i siarad ag Alex a rhuthrodd adref ar yr awyren gyntaf oedd ar gael.
“Cyrhaeddodd Faes Awyr Lerpwl ychydig ar ôl hanner nos ac aeth i chwilio am dacsi ar unwaith.
“Pan gyrhaeddodd y tacsi a gofyn am gael ei gludo i ysbyty yng Nghymru, yn naturiol roedd y gyrrwr tacsi yn chwilfrydig beth oedd yn digwydd.
“Ar ôl clywed beth oedd wedi digwydd, fe’i sicrhaodd y byddai’n mynd ag ef i Ysbyty Glan Clwyd mor gyflym â phosibl ac yn unol â’i air, gollyngodd y gyrrwr tacsi Alex i ffwrdd yn yr ysbyty am 2:00am, dim ond 90 munud ar ôl glanio yn Lerpwl.”
Cafodd Tracey, Alex a Matthew eu hailuno yn yr ysbyty lle gwellodd Matthew dros nifer o wythnosau ac mae bellach bron wedi gwella'n llwyr.
Dywedodd Tracey: “Ar rhan fy hun, Alex, Matthew, allwn ni ddim diolch digon i’r criw na’r triniwr galwadau.
“Roedd yr hyn a wnaethon nhw yn anhygoel a hyd yn oed ar ôl mwy na thri degawd fel nyrs, dw i’n dal i gael fy syfrdanu gan y bobl ryfeddol hyn.”
Pan fydd rhywun yn cael ataliad ar y galon, maen nhw’n llewygu ac yn mynd yn anymatebol.
Maen nhw naill ai'n stopio anadlu'n llwyr, neu efallai y byddant yn anadlu’n drwm neu'n anadlu’n anaml am rai munudau, y gellir eu camddehongli fel chwyrnu.
Os ydych chi’n gweld rhywun yn cael ataliad ar y galon, ffoniwch 999 a dechreuwch CPR ar unwaith.
Yn ogystal, bydd diffibriliwr yn rhoi sioc drydan wedi'i reoli i geisio cael y galon i guro'n normal eto.
Bydd triniwr galwadau ambiwlans yn dweud wrthych ble mae eich diffibriliwr agosaf.
Mae Cyngor Dadebru’r DU wedi cynhyrchu canllaw cam wrth gam ar wneud CPR:
Sut i wneud CPR | Cyngor Dadebru’r DU
Rhaid i bob diffibriliwr newydd a phresennol fod wedi’i gofrestru ar y rhwydwaith diffibrilwyr cenedlaethol The Circuit er mwyn i drinwyr galwadau 999 allu gweld eu lleoliad:
The Circuit - y rhwydwaith diffibriliwr cenedlaethol
Mae Gwasanaeth Ambiwlans Cymru yn parhau i weithio mewn partneriaeth â Llywodraeth Cymru a phartneriaid trydydd sector i ymdrechu i gyflawni’r Cynllun ataliad ar y galon y tu allan i’r ysbyty yng Nghymru.
Nodiadau gan y golygydd
I gael rhagor o wybodaeth, e-bostiwch y Swyddog Cyfathrebu Jeff.Prescott@wales.nhs.uk neu ffoniwch Jeff ar 07811 748363.