Menter newydd Gwasanaeth Ambiwlans Cymru i helpu pobl mewn argyfwng iechyd meddwl

14.11.24

MAE Gwasanaeth Ambiwlans Cymru wedi lansio menter newydd i helpu pobl mewn argyfwng iechyd meddwl.

Mae cerbyd ymateb iechyd meddwl pwrpasol yr Ymddiriedolaeth yn darparu asesiad, gofal a chymorth arbenigol i bobl ag argyfwng iechyd meddwl sydd wedi ffonio 999 ac y mae angen ymateb wyneb yn wyneb arnynt fel y penderfynir gan uwch glinigydd iechyd meddwl yn yr ystafell reoli.

Mae uwch glinigwr iechyd meddwl a thechnegydd meddygol brys yn mynychu'n bersonol ac yn gweithio gyda'i gilydd i drin anghenion iechyd meddwl a chorfforol claf, gan ddarparu dull cyfannol at ofal.

Y gobaith yw y bydd y fenter yn helpu cleifion i gael y gofal iawn, yn y lle iawn, y tro cyntaf, yn ogystal â lleihau derbyniadau i’r ysbyty y gellir eu hosgoi.

Dywedodd Simon Amphlett, Arweinydd Clinigol Arbenigol yr Ymddiriedolaeth ar gyfer Iechyd Meddwl: “Mae bron pob galwad iechyd meddwl i 999 ar gyfer neu gan rywun mewn argyfwng.

“Bydd gan lawer o’r bobl hyn feddyliau am hunanladdiad neu hunan-niweidio, a bydd rhai wedi gweithredu ar y meddyliau hyn.

“Yn ogystal, bydd y bobl sy’n ffonio 999 yn galw am fater iechyd corfforol ond efallai y bydd ganddynt gyflwr iechyd meddwl sydd angen ystyriaeth frys fel rhan o’u gofal.

“Mae hyn i gyd yn golygu bod yn rhaid i ni ymateb yn gyfannol i’r bobl hynny mewn argyfwng ac mae’n gofyn i ni weithio mewn ffordd integredig i ddiwallu anghenion galwyr.

“Mae’r adnodd pwrpasol hwn ar gyfer pobl ag anghenion penodol iawn sydd angen gofal brys yn ein rhoi’n gadarn ar y llwybr hwnnw.

Mae mwy na 30,000 o alwadau gan bobl mewn argyfwng iechyd meddwl yn cael eu gwneud i Wasanaeth Ambiwlans Cymru bob blwyddyn.

Yn y cyfamser, mae gwasanaeth ‘Pwyswch 2’ GIG 111 Cymru ar gyfer pobl sydd angen cymorth iechyd meddwl brys wedi derbyn mwy na 123,000 o alwadau ers ei sefydlu ym mis Hydref 2022.

Dywedodd Simon: “Ar gyfer cefnogaeth 24 awr, mae gwasanaeth 111 Pwyswch 2 yn ffynhonnell wych o gefnogaeth os oes angen i chi siarad â gweithiwr iechyd meddwl proffesiynol yn eich ardal ar frys am eich iechyd meddwl, neu os ydych chi'n poeni am aelod o'r teulu.

“Yn y cyfamser, mae’r fenter cerbydau ymateb iechyd meddwl newydd ar gyfer cleifion y mae eu cyflwr mor ddifrifol neu’n fygythiad i fywyd fel bod angen ymateb wyneb yn wyneb, fel y penderfynir gan uwch glinigwr iechyd meddwl yn ein hystafell reoli.

“Yna, mae’r uwch glinigydd iechyd meddwl sy’n mynychu a thechnegydd meddygol brys yn defnyddio eu setiau sgiliau priodol i roi cymorth arbenigol i gleifion sy'n profi argyfwng iechyd meddwl.

“Y syniad yw trin y cleifion hyn gartref, yn y gymuned neu drwy gymorth iechyd meddwl arbenigol ac mae ein staff yn gweithio mewn partneriaeth ag ymarferwyr iechyd meddwl mewn mannau eraill yn GIG Cymru i ddarparu’r cymorth gorau posibl i unrhyw un sy’n mynd drwy drallod iechyd meddwl.”

Ychwanegodd Liam Williams, Cyfarwyddwr Gweithredol Ansawdd a Nyrsio Gwasanaeth Ambiwlans Cymru: “Mae’r galw am wasanaethau iechyd meddwl yn tyfu ar draws Cymru gyfan, a chafodd pandemig Covid-19 effeithiau sylweddol a pharhaol ar les pobl.

“Mae’n rhaid i’r GIG, gofal cymdeithasol, y sector gwirfoddol ac asiantaethau eraill weithio’n agosach nag erioed o’r blaen os ydym am ymateb yn dda i’r heriau sydd o’n blaenau, ac mae’r fenter hon yn gam i’r cyfeiriad hwnnw.

“Gyda chefnogaeth Llywodraeth Cymru, rydym wedi bod ar daith wella bwysig mewn gofal iechyd meddwl mewn argyfwng dros yr ychydig flynyddoedd diwethaf fel rhan o’n Cynllun Iechyd Meddwl ac mae gennym rai cyflawniadau diriaethol i’n henw.

“Rydym yn edrych ymlaen at y gwahaniaeth y gall y fenter ddiweddaraf hon ei wneud, yn enwedig wrth i ni fynd ymlaen i gyfnod heriol y gaeaf.”

Yn dilyn cynllun peilot yn ardal Bwrdd Iechyd Prifysgol Aneurin Bevan rhwng mis Ionawr a mis Mawrth 2024, a ariannwyd gan Fwrdd Partneriaeth Rhanbarthol Gwent, mae'r cerbyd ymateb iechyd meddwl bellach ar gael saith diwrnod yr wythnos o 1pm-1am yn ne ddwyrain Cymru.

Bydd y fenter yn cael ei chyflwyno mewn rhannau eraill o Gymru yn 2025 yn dilyn recriwtio pellach.

Yn y llun (Ch-D): Simon Amphlett, Arweinydd Clinigol Arbenigol ar gyfer Iechyd Meddwl, Nigel Williams, Technegydd Meddygol Brys, Dave Fleming, Uwch Glinigydd Iechyd Meddwl, ac Emma Powderhill, Uwch Glinigydd Iechyd Meddwl.