Does dim terfyn ar gyfer diffibrilwyr a ddanfonir â drôn

MAE Gwasanaeth Ambiwlans Cymru yn symud yn nes at ddefnyddio dronau i hedfan diffibrilwyr i gleifion.

Mae'r Ymddiriedolaeth wedi partneru â Phrifysgol Warwick a'i phartneriaid yn y diwydiant SkyBound i archwilio a allai diffibrilwyr a ddanfonir â dronau wneud gwahaniaeth i rywun sy'n cael ataliad ar y galon.

Pan fydd rhywun yn cael ataliad ar y galon, maen nhw naill ai'n stopio anadlu'n llwyr neu’n anadlu’n drwm neu’n anaml.

Yn ogystal ag adfywio cardio-pwlmonaidd ar unwaith (CPR), gall diffibriliwr helpu i ailgychwyn eu calon wrth aros i'r gwasanaethau brys gyrraedd. 

Dywedodd Carl Powell, Arweinydd Clinigol Gofal Acíwt Gwasanaethau Ambiwlans Cymru: “Pan fydd ataliad ar y galon yn digwydd, mae pob eiliad yn cyfrif.

“Byddwn bob amser yn anfon ambiwlans cyn gynted â phosibl ar oleuadau a seirenau, ond gallai dechrau rhoi cywasgiadau ar y frest a rhoi sioc drydanol gyda diffibriliwr yn y cyfamser olygu’r gwahaniaeth rhwng bywyd a marwolaeth.

“Os ydych chi’n helpu rhywun sy’n dioddef o ataliad ar y galon, efallai y bydd hi’n anodd dod o hyd i ddiffibriliwr yn ddigon buan i wneud gwahaniaeth gwirioneddol, yn enwedig mewn ardaloedd gwledig ac yn enwedig os mai chi yw’r unig berson yno, a dyna pam rydyn ni’n meddwl ffyrdd gwell o gael cymorth i gleifion.

“Yn Sweden, mae gwasanaethau ambiwlans wedi defnyddio dronau hedfan i ddosbarthu diffibrilwyr i bobl ar ôl ataliad ar y galon.

“Does neb eto wedi dangos sut y gallem wneud hyn yn y DU – hyd yn hyn.”

Mae mwy na 6,000 o bobl yn cael ataliad ar y galon yn y gymuned yng Nghymru bob blwyddyn.

Dywedodd yr Athro Nigel Rees, Cyfarwyddwr Cynorthwyol Ymchwil ac Arloesedd yr Ymddiriedolaeth: “Efallai y bydd diffibrilwyr a ddarperir â drôn yn swnio fel rhywbeth o ffilm ffuglen wyddonol, ond os mai dyma'r ffordd gyflymaf o gael diffibriliwr i glaf, mae'n arf gwych yn ein locer i wella cyfraddau goroesi.

“Ar hyn o bryd, nid yw gwylwyr unigol yn cael eu cyfarwyddo gan drinwyr galwadau ambiwlans i adael claf i gael diffibriliwr gerllaw, gan mai'r flaenoriaeth yw darparu cywasgiadau ar y frest.

“Byddai dosbarthu diffibriliwr yn uniongyrchol iddynt yn negyddu’r angen i adael y claf, ac o bosibl yn gwella’r siawns o oroesi.”

Galluogodd cyllid gan Gyngor Dadebru’r DU yr astudiaeth Diffibrilwyr a Ddarperir gan Ddrôn – neu’r ‘Prosiect 3D’ – i gynnal nifer o hediadau prawf i ddangos dichonoldeb dosbarthu diffibriliwr drwy ddrôn ar ôl galwad 999.

Mae cyllid pellach gan y Sefydliad Cenedlaethol ar gyfer Ymchwil Iechyd ac Ymchwil Iechyd a Gofal Cymru wedi galluogi’r Prosiect 3D i ddechrau ar ei gam nesaf, sef cyfweld â phobl sydd wedi helpu rhywun sy’n profi ataliad ar y galon mewn bywyd go iawn i ddeall y gwahaniaeth y gallai diffibriliwr a ddarperir â drôn wedi’i wneud.

Yr haf hwn, bydd ymchwilwyr hefyd yn perfformio hediadau pellter hir 'y tu hwnt i'r llinell weld' i ddangos sut y byddai cyfathrebu amser real rhwng yr ystafell reoli 999 a thîm gweithredu dronau yn gweithio yn ystod galwad ataliad ar y galon.

Dywedodd Dr Christopher Smith, Darlithydd Clinigol mewn Meddygaeth Frys ym Mhrifysgol Warwick: “Mae CPR cynnar a diffibrilio yn hanfodol os ydym am wella goroesiad o ataliad ar y galon y tu allan i'r ysbyty.

“Efallai bod dronau yn un ffordd o gael diffibriliwr achub bywyd i fwy o gleifion yn gyflymach nag o’r blaen.

“Mae’r prosiect hwn yn ein galluogi i wneud y gorau o’r prosesau sydd eu hangen ac mae’n gam pwysig i greu system diffibriliwr a ddarperir â drôn effeithiol yn realiti i’r DU yn y dyfodol agos.”

Ychwanegodd Gemma Alcock, Prif Weithredwr SkyBound: “Rydym yn gyffrous i fod yn rhan o’r ymdrech arloesol gyda Gwasanaeth Ambiwlans Cymru a Phrifysgol Warwick i archwilio diffibrilwyr a ddanfonir â drôn.

“Mae’r cydweithio hwn yn gam sylweddol ymlaen o ran defnyddio technoleg i achub bywydau o bosibl, yn enwedig mewn ardaloedd anghysbell lle gall mynediad at ddiffibrilwyr fod yn heriol.

“Mae ein hymglymiad yn pwysleisio’r union reswm y daeth SkyBound i ffrwyth, wrth i’r ysbrydoliaeth gychwynnol ddod o’r profiad a gefais fel achubwr bywydau ar y traeth lle y deliais â digwyddiad lle’r oedd bywyd yn y fantol.

“Dyma oedd sylfaen ein hymrwymiad i harneisio atebion drôn arloesol i wella ymateb brys ac yn y pen draw, achub bywydau.”

Mae’r Prosiect 3D yn un o nifer o astudiaethau sy’n ymwneud â Gwasanaeth Ambiwlans Cymru, a gafodd statws Ymddiriedolaeth Brifysgol gan Lywodraeth Cymru yn gynharach y mis hwn i gydnabod ei hymrwymiad i hybu ymchwil ac arloesi.

Dywedodd yr Athro Rees: “Mae gennym ni bortffolio ymchwil helaeth, ac mae hwn yn enghraifft o’r bartneriaeth hirsefydlog sydd gennym gyda Phrifysgol Warwick a phartneriaid eraill sy’n cynnal ymchwil ac arloesi sydd o bwys rhyngwladol.

“Mae statws Ymddiriedolaeth Brifysgol yn cydnabod yn ffurfiol yr ymchwil o safon fyd-eang yr ydym yn ei wneud i wella gwybodaeth iechyd y cyhoedd a gofal cleifion, yn ogystal â hyrwyddo triniaethau yn y GIG a gwneud gwahaniaeth i fywydau pobl.

“Mae hefyd yn helpu ein cleifion, ein poblogaeth a’n rhanddeiliaid i ddeall y cysylltiadau hanfodol rhwng iechyd, addysg ac ymchwil sy’n arwain at ganlyniadau gwell i bob un ohonom.”

Disgwylir i’r Prosiect 3D ddod i ben ym mis Hydref 2024 a bydd y canlyniadau ar gael yn gynnar yn 2025.